Banditisme

Op 22 januari start de vrt met 1985, een fictiereeks over een donkere bladzijde in de Belgische geschiedenis: de periode waarin de Bende Van Nijvel terreur zaaide. Prima gelegenheid om even te gaan graven in onze archieven en dit artikel uit 2011 op te diepen, waarin onze eigenste Bende-kenner Pieter met zijn Suzuki Bandit in het spoor van de Bende treedt. Wil je zelf de route rijden? Download de gps-track hier.

We keren terug naar 9 november 1985. Het is half acht ’s avonds wanneer een Golf GTI de parking van het Delhaize warenhuis in Aalst opdraait. Het wordt de laatste keer dat de Bende van Nijvel z’n ware gelaat laat zien en het land schokt. Met de overval in Aalst wordt de meest beruchte periode van banditisme in België afgesloten. De Bende verdwijnt nadien even snel en mysterieus als ze gekomen is, daarbij enkel vraagtekens achterlatend…

Deze toerroute is de ideale gelegenheid om de Suzuki Bandit GSF1250 langeduurtest voor het eerst aan de tand te voelen. Het is een aparte vorm van geschiedkundig motorrijden. Doorgaans beperkt die geschiedenis zich in mijn geval tot oude circuits en het occasionele kasteel. Maar de komst van de Suzuki Bandit, het pensioen van oud-onderzoeksrechter Freddy Troch – een van de weinigen die ooit een gericht onderzoek heeft willen voeren naar de Bende van Nijvel – én een bezoek aan de Delhaize in Aalst, heeft één en ander in mekaar doen klikken.

Het verhaal van de laatste en meest bloedige overval van de Bende van Nijvel begint op de parking van het Texaco tankstation in Groot-Bijgaarden op de E40 richting kust op die bewuste 9 november 1985, intussen 26 jaar geleden. Het is ook hier dat de toerroute vertrekt. Een donkere Golf GTI van de eerste generatie stopt die avond rond 19u bij het tankstation, maar geen van de twee inzittenden maakt aanstalten om te tanken terwijl ze de motor draaiend houden. Een bediende wil de ruiten schoonmaken, maar wordt bruut aangemaand op te zouten.

De Golf vertrekt, om gewoon iets verderop te gaan wachten. Een man, volgens getuigen een wapen onder z’n lange jas weggestopt, steekt te voet de E40 over en stapt in de Golf, die prompt vertrekt richting kust. Wij rijden terug via het baantje dat wegloopt van het tankstation om de E40 over te steken. Gewoon de snelweg volgen in het spoor van de Bende heeft weinig uitstaans met toeren, dus rijden we binnendoor langs de oevers van de E40 naar Aalst. Daarbij moet al meteen een bord met ‘uitgezonderd plaatselijk verkeer’ genegeerd worden, maar in het licht van de daden van de Bende is dit bezwaarlijk een misdrijf te noemen.

De route loopt via Groot-Bijgaarden, Sint-Ulriks-Kapelle, Asse, Ternat en de abdij van Affligem richting Aalst. Mochten de overvallers van de Bende dezelfde route hebben genomen destijds, dan zou een getuige op de E40 de Golf GTI niet hebben opgemerkt. Wat hem opvalt, is dat een kale man achterin de Golf lijkt te liggen. Het zou hem ook niet zijn opgevallen dat er voor de Golf een Mercedes rijdt, waarvan de drie inzittenden constant omkijken naar de Golf, die richting Aalst rijdt. Via Affligem loopt mijn route langs de Parklaan in Aalst, waar de Delhaize nog steeds is gevestigd. Om 19u loopt er bij de lokale radio een telefoontje binnen. Een man vraagt het nummer ‘Te voet naar Scherpenheuvel’ aan, een cover van ‘Is this the Way to Amarillo’ van Neil Sedaka.

Hij vraagt om het liedje exact om 19u15 te draaien, met als boodschap ‘Voor de Bende van Hofstade van de Bende van Nijvel’. Het is ongeveer 19u15 wanneer de lokale radio het nummer ‘Johnny B. Goode’ van Chuck Berry draait, omdat ‘Te voet naar Scherpenheuvel’ onvindbaar blijkt in de platenbak. Net op dat moment rijdt een politieauto die aan de Delhaize patrouilleert van de parking van het warenhuis de Parklaan op (die uitgang is intussen verdwenen), op weg naar een volgende post.

De Delhaize wordt namelijk extra bewaakt, mede doordat er onlangs wapens werden gevonden in het bos vlak achter de Delhaize, terwijl er ook verdachte handelingen werden opgemerkt door getuigen. Tegelijkertijd draait de donkere Golf GTI aan de ingang via de Ninovesteenweg dezelfde, intussen dus onbewaakte parking op. Doe hetzelfde en laat je verbeelding de vrije loop bij wat er zich allemaal heeft afgespeeld.

Er stappen drie mannen uit de Golf, gehuld in lange mantels en vermomd met pruiken. Reeds op de parking wordt een familie die net de supermarkt verlaat, neergeschoten met een jachtgeweer en daarna ‘point blank’ afgemaakt met een pistool. Hun zoon, die de Delhaize in vlucht en zich daar op de grond neerlegt, wordt later van dichtbij neergeschoten door een dader. Volgens die jongen, die in de heup wordt geraakt en voor dood wordt achtergelaten, grijnst de schutter vlak voor hij de trekker van z’n slordig afgezaagde tweeloop overhaalt.

De gerant van de Delhaize wordt gedwongen de kassa’s leeg te maken. Hij weet zich los te rukken en wordt onder vuur genomen. Hij glijdt net op dat moment uit op een reeds kapotgeschoten fles water en dankt daaraan z’n leven. Een vrouw, die vlak voor de uitgang ligt, blokkeert daardoor de deur en wordt opnieuw van dichtbij neergeschoten vooraleer de overvallers het pand verlaten met een buit van 200.000 oude Belgische frank. Op de parking schieten ze op alles wat beweegt, van vertrekkende auto’s tot in de wind waaiende reclamepanelen. In totaal doden de overvallers acht mensen en verwonden vijftien anderen. Hun meest drieste actie tot dan toe.

Twee mannen stappen opnieuw in de Golf en rijden achteruit de parking af, gedekt door de derde man, die naast de Golf stapt. Een politiepatrouille, die intussen is gealarmeerd en bij de Delhaize is aangekomen, wordt meteen onder vuur genomen, voor de derde man in de Golf springt, waarvan de achterbank is gedemonteerd. Eén van de agenten vuurt op de Golf, die met gierende banden wegspurt, de Ninovesteenweg op. En van hier gaat het snel. De Golf, wellicht opgevoerd, raast richting Ninove via de N405. Op de brug over de E40 merkt een fietser de Golf op, die met gedoofde lichten en de achterklep nog steeds geopend, volgas voorbij raast. Twee politiewagens achtervolgen, maar hebben met hun veel tragere wagens geen schijn van kans.

Vrijwel meteen wordt er aan het eind van de N405, bij het kruispunt Den Doorn, een politieblokkade opgesteld. Maar die ziet de Golf nooit voorbij komen. De Golf is wellicht al voorbij geraasd of mogelijk zelfs gealarmeerd door een politiescanner in de wagen en stuift nu via de N28 of Halsesteenweg richting Halle. In Gooik kruisen ze een getuige in een BMW, die de achtervolging inzet omdat hij de inzittenden wil wijzen op hun rijgedrag. De snelheid klimt boven de 200 km/u tijdens de achtervolging, waarbij de getuige formeel bevestigt dat de achterklep van de Golf nu dicht is, maar dat hij zeker is slechts twee inzittenden te tellen.

Vanuit de Golf wordt niet geschoten, ook al worden ze duidelijk achtervolgd door de BMW. In het verleden schrokken de Bendeleden er niet voor terug om politiewagens klem te zetten en te doorzeven. Daardoor ontstaat het vermoeden dat de schutter achterin de Golf wellicht is geraakt door een politiekogel bij de aftocht in Aalst. Wanneer de Golf op het kruispunt met de Edingse-steenweg in Leerbeek dwars door een rood verkeerslicht knalt, staakt de BMW z’n achtervolging. Daar verdwijnt elk spoor over hun route.

Pas veel later die avond rijden twee koppels in hun wagen door het Bos van Houssière na een nachtje stappen. Zij zien een donkere wagen, wellicht een Golf, geflankeerd door twee mannen en een gedaante die op de grond ligt. Later vindt de politie hier kogels waarmee het derde, al dan niet gewonde Bendelid is afgemaakt. Pas de volgende avond worden in het Bos van Houssière, waar een enorme vuilnisbelt ligt, een paar verdachte mannen opgemerkt door een getuige. Hebben ze het derde Bendelid gedumpt op de vuilnisbelt?

Via Halle rijden we naar het bos van Houssière naar Ronquières. Diezelfde avond wordt de gewraakte Golf GTI immers opgemerkt nabij Ronquières, waar een paar mannen spullen in het kanaal dumpen en vergezeld worden door een andere wagen, wellicht een Mercedes. De nummerplaten van de auto’s worden gewisseld voor ze opnieuw vertrekken. Duikers zullen hier later de geldkoffer van de Delhaize in Aalst en de bij de overval gebruikte wapens terugvinden. De Golf GTI is op dat moment al lang teruggevonden, opnieuw in het Bos van Houssière, helemaal uitgebrand. Daarna wordt van de Bende van Nijvel niets meer gehoord of gezien… De route stopt eveneens, en wel in de stad die deze Bende z’n naam heeft geleend.

De Bande van Nijvel:  de motieven?
De veronderstelde motieven van de Bende van Nijvel variëren van ronduit psychopathische overvallers, over destabilisering van de Belgische staat tegen de achtergrond van de Koude Oorlog door politiek extreem rechtse (voormalige) rijkswachters tot gecamoufleerde moordaanslagen op getuigen van de zogeheten ‘Roze Baletten’, seksfeesten waar hooggeplaatste Belgische figuren aan zouden deelnemen. Dit alles wordt gretig in de doofpot gestopt door obstructie van het onderzoek, waarin grove fouten zijn gebeurd. Dat onderzoek kan tot de dag van vandaag enkel ‘vermeende’ bendeleden noemen. In 2025 verjaren de feiten…

De Bande van Nijvel: de Feiten
De Bende van Nijvel (of Tueurs de Brabant-Wallon) doodt in een periode van drie jaar (1982, ‘83 en ’85) 28 mensen, voor een buit die tussen de 6 à 7 miljoen oude Belgische frank bedraagt. Soms worden mensen vermoord voor wat koffie en sigaretten.

1982
13 maart: Overval op wapenhandelaar in Dinant
10 mei: Diefstal van Volkswagen Santana in Lembeek
14 augustus: Overval op een kruidenier in Maubeuge (FR), politieman gewond
30 september: Overval wapenhandelaar in Waver, politieman gedood en bij de achtervolging twee
BOB’ers gewond.
22 december: Gruwelijke moord op huisbewaarder van een restaurant in Beersel

1983
9 januari: Moord op een taxichauffeur in Bergen
28 januari: Diefstal Peugeot 504in Bussel
11 februari: Overval Delhaize van Genval, geen slachtoffers, buit 692.384 frank
14 februari: Diefstal Volkswagen Golf in Pancenoi
25 februari: Overval Delhaize in Ukkel, buit bijna 600.000 frank, 1 gewonde
3 maart: Overval Colruyt Halle: 1 dode
7 mei: Overval Supermarkt Houdeng-Goegnies
8 juni: Diefstal Saab 900 Turbo
10 september: Diefstal kogelvrije vesten in Temse: 1 dode, 1 zwaargewonde
17 september: Overval Colruyt Nijvel: 3 doden, onder wie één agent
2 oktober: Diefstal Golf GTI in Ohain, 1 dode
7 oktober: Overval Delhaize Beersel: 1 dode
1 december: Moord op juwelier en diens echtgenote in Anderlues

1985
22 september: Diefstal Golf GTI Erps Kwerps
27 september: Overval Delhaizes Eigenbrakel en Overijse: 8 doden
9 november: Overval Delhaize Aalst: 8 doden

Tekst Pieter Ryckaert • Foto’s Jonathan Godin