Hoe maakt u het? KISKA

In een modern bedrijfsgebouw in een anonieme bedrijfszone bij Salzburg huist een formidabele design- en ontwikkelingsmachine die van alle markten thuis blijkt en wereldwijd impact genereert. Welkom bij KISKA, dat onder meer de motoren ontwerpt voor de KTM-groep.

KISKA is in 1990 opgestart aan de keukentafel van Gerald Kiska. Het bedrijf behoort voor 50 % tot de KTM-groep en is ontstaan als eenpersoons designafdeling van KTM, maar ontwerpt inmiddels veel meer dan alleen motorfietsen. Onder de baseline ‘Designing Desire’ wijdt KISKA zich aan het ontwerp van producten allerhande ‘waar goed design een meerwaarde kan betekenen voor de inherente dynamiek’.

Alles wat te maken heeft met beweging en er goed uit moet zien, valt in principe dus binnen de reikwijdte van dit designbureau en hoewel het van buitenaf soms zo lijkt, bestaat er niet zoiets als een ‘KISKA style’. KISKA past de designtaal aan in functie van het merk en het product van de opdrachtgever, en kan vele uitersten van het spectrum aan. Motorfietsen maken een groot deel van het portfolio uit, maar ook auto’s, grasmaaiers, handwerktuigen, sportmateriaal, protheses en zelfs drankverpakkingen zijn al door KISKA ontworpen.

Stephan Pierer, eigenaar van de KTM-groep, beschrijft KISKA als ‘de gps voor mijn merken’: KISKA bepaalt waar een merk zich bevindt, geeft de richting aan waarin het merk en de producten moeten evolueren, en houdt tegelijkertijd de boel op koers. Dat betekent voor KTM bijvoorbeeld dat niet alleen alle motorfietsontwerpen uit de koker van KISKA komen, ook de oranje huisstijl en de baseline ‘Ready to Race’ zijn eigenhandig door oprichter en grote baas Gerald Kiska uitgezet.

Hetzelfde geldt voor Husqvarna, waar KISKA bepaald heeft dat het historische merk moest teruggrijpen naar zijn heritage met een wit-geel-blauwe huisstijl; terwijl minimalistische, zuivere, ronde lijnen de styling bepalen, met slechts subtiele verwijzingen naar het rijke Scandinavische verleden. Idem voor de rode identiteit voor GASGAS, maar ook het appelblauwzeegroen voor CFMOTO.

Na de hartelijke ontvangst door de marketingdame worden we doorgesluisd naar de verantwoordelijke voor business development. De man neemt onze smartphones net niet in beslag, maar maant ons vriendelijk doch dringend aan om ze diep in onze zakken te houden. Er wordt immers gewerkt aan ontwerpen die pas binnen drie à vijf jaar op de markt komen en dus veel kunnen prijsgeven over de toekomststrategieën van de opdrachtgevers. Het is dan ook met gespitste oren en wijd opengesperde ogen dat we de ateliers betreden.

Het zuivere schets- en planwerk is slechts een klein deel van de ontwerpketen, die het liefst volledig door KISKA gemonitord wordt. Specifiek voor motorfietsen houdt een strategisch brand- en productmanagementteam van KISKA de vinger aan de pols van de wereldwijde motorfietsmarkt, ook de landen of segmenten waarin de KTM-groep (nog) niet vertegenwoordigd is. Hun helikoptervisie laat hen toe om snel trends te ontwaren en (re)acties voor te stellen aan de opdrachtgevers.

Het team adviseert de opdrachtgevers vervolgens bij de strategische productplanning, waarna die aan de slag kunnen om een motorplatform op poten te zetten. Op basis van het aangeleverde rijwielgedeelte met motor wordt door KISKA vervolgens in verschillende fases en door een divers team het bodywork geschetst, samen met componenten als koplamp, voorspatbord, voetsteunen enzovoort.

Elke component moet daarbij steeds de stilistische lijn van de merkidentiteit en huisstijl volgen. Na goedkeuring van de finale schets, die een synthese vormt van de input van meerdere designers met een verschillend specialisme en ervaringsniveau (en zelfs meestal van verschillende leeftijd en nationaliteit) wordt het ontwerp gedigitaliseerd en aansluitend op ware grootte als prototype gebouwd.

Met een batterij aan 3D-printers en digitaal gestuurde draai- en freesmachines, maar ook met handmatig laswerk en heel veel klei, wordt elk ontwerp fysiek opgebouwd. Net als andere constructeurs investeert KISKA sterk in deze fase van het ontwerpproces omdat een design ook voor ervaren productontwikkelaars pas echt spreekt – en mogelijke verborgen gebreken weergeeft – als het driedimensionaal en op ware grootte en liefst in de definitieve kleur gerealiseerd wordt.

Deze prototypebouw vergt enorm veel en brede vakkennis en een indrukwekkend machinepark. Het vereist dat ervaren vaklui als bankwerkers, lassers en monteurs nauw samenwerken met artiesten als tekenaars en beeldhouwers, en dat al deze specialisten permanent bijgeschoold worden in het gebruik van de nieuwste computergestuurde machines, technieken en materialen.

Tijdens de werkuren wordt er ook ‘speeltijd’ ingepland die de diverse teams de gelegenheid geeft om gekke ideeën en zelfs privéprojecten uit te werken zonder direct commercieel nut. Het idee is dat projecten die recht uit het hart van creatieve specialisten komen vaak nieuwe inzichten en ervaringen opleveren die van onschatbare waarde zijn voor de ontwikkeling van KISKA als bedrijf. Bovendien helpt het om diezelfde specialisten, die nogal dun gezaaid zijn, aan hun werkgever te binden.

Tijdens het bouw- en boetseerproces worden permanent verbeteringen aan het model aangebracht. Elke stap in het proces wordt begeleid en bijgestuurd door ontwerp- en engineeringteams van de opdrachtgevers. Hetzelfde gebeurt trouwens voor accessoires, kledij en helmen. Tijdens de rondgang in de prototyping ateliers worden tekeningen, schermen en prototypes waaraan gewerkt wordt zorgvuldig afgedekt en verborgen voor onze nieuwsgierige blikken.

Ter illustratie staat er wel een kleimodel van een middenklasse adventure opgesteld die in ontwikkeling is voor CFMOTO. Over het kleimodel is in het midden een lijn geplaatst, aan beide zijden daarvan zijn andere details aangebracht op het kuipwerk om de impact ervan te kunnen evalueren. Zo heeft de ene kant ‘dikkere lippen’ rond de luchtinlaat onder de koplamp en heeft de andere dan weer een extra luchtinlaat aan de zijkant, of een geribbeld oppervlak op een zijpaneel. Wanneer een kleimodel na meerdere feedbackrondes goedgekeurd is, wordt het opgeschuurd, opgemeten en vervolgens gelakt en bestickerd om ook het zogenaamde CTG (Colour, Trim, Graphics) aspect van het design ‘live’ te kunnen toetsen of bijsturen.

Kleimodellen zijn loodzwaar en heel kwetsbaar. Ze mogen daarom in principe niet verplaatst worden, maar ze worden wel gebruikt om proefpersonen voorzichtig te laten proefzitten. Net als voor de optische details van de motorfiets is er immers geen betere test dan een sessie proefzitten op een levensgroot 3D-model door mensen met een verschillende lichaamsbouw om de zithouding en algemene ergonomie te evalueren en bij te sturen waar nodig.

Na de indrukwekkende prototyping hall gaat het verder naar een minder spectaculaire, maar daarom niet minder impactvolle ruimte waar de interactie tussen de motor en zijn berijder verder bestudeerd en gepland wordt. HMI of Human Machine Interface bepaalt bij alle digitale toepassingen hoe mens en machine met elkaar in dialoog gaan en samenwerken.

Op motorfietsen is HMI de laatste jaren belangrijk geworden door de ontwikkeling van steeds complexere elektronicapakketten en dashboards. Bediening van zaken als rijmodi, elektronische vering, ABS en tractiecontrole, maar ook verstelbare windschermen en verwarmde handvatten gebeurt steeds meer via joysticks of kantelknoppen die een hele riedel aan functies bedienen en de rijder via ingewikkelde menu’s in het dashboard door de doolhof leiden. Uiteraard borrelt uit het aanwezige journaille de stoute vraag op of de mensen die deze afdeling bevolken ook allemaal motorrijders zijn of eerder IT-geeks.

Het duidelijk ingestudeerde antwoord luidt dat voor elk project binnen KISKA de nodige specialisten samengebracht worden in task forces waarin elk teamlid zijn specifieke ervaring en kennis toevoegt aan de gezamenlijke kennis van de groep. Fysieke ervaring met motorfietsen of zelfs een motorrijbewijs zijn dus niet noodzakelijk een criterium om mee te mogen werken aan de ontwikkeling van een project dat met motorfietsen te maken heeft. We knikken braaf, maar opperen ook grinnikend dat het wellicht geen slecht idee is om ook in de HMI-teams een grotere dosis motorervaring te injecteren. Minder knoppen en langere menu’s zijn voor een designer en een programmeur wellicht aantrekkelijk, maar voor een motorrijder niet altijd praktischer…

Aan het eind van de rondleiding valt nog de heikele vraag hoeveel van de 250 KISKA-medewerkers binnen afzienbare tijd plaats zullen moeten ruimen voor Artificial Intelligence. De lastige vraag wordt beantwoord met opgetrokken wenkbrauwen, ongemakkelijk geschuifel en vervolgens een eerlijke glimlach. De business development manager schroomt niet om toe te geven dat ook KISKA op dit ogenblik geen idee heeft welke impact AI zal hebben op het creatieve en technische ontwerpproces.

De evolutie wordt met argusogen gevolgd, klinkt het, en zoals met alle designtechnieken en materialen wordt er ook met AI geëxperimenteerd; maar op dit ogenblik is er nog geen echte, bruikbare meerwaarde ontdekt die het creatieve menselijke brein met al zijn kennis en ervaring kan vervangen. Bovendien is het creatieve werk slechts een deel van de activiteiten van KISKA, en niet eens het meest arbeidsintensieve. De menselijke factor in het ontwerpproces is dus nog lang niet uitgespeeld daar in de buurt van Salzburg…

Tekst Dries Waeyaert • Fotografie KISKA