Toerroute: Van Rilland naar Terneuzen (152 km)

Een motor, heel veel water en dijken: op het eerste gezicht lijkt er weinig aan de hand. Tot je op toerroute in Zeeland het Watersnoodmuseum hebt bezocht en je beseft dat de mens weliswaar water nodig heeft om in leven te blijven, maar dat het tegelijk een van onze grootste vijanden is. Ben je in Zeeland omgeven voor water, dan begrijp je hoezeer je je in vijandelijk gebied bevindt…

‘Zandvliet’ staat er op de pijl boven de afslag van de snelweg die ik met de Triumph Tiger 900 GT Pro in schoolslag neem, maar ik vermoed dat het een tikfout betreft. De hele ochtend regent het al oude wijven zodat ‘Zandvliet’ wat mij betreft beter ‘Zondvloed’ had kunnen zijn. Vanaf de drukke N101 havenweg geeft een minuscuul smokkelpaadje toegang tot het startpunt van de route, grenspaal 269 op een dijk langs de Schelde.

Het smokkelweggetje is versierd met een bord ‘Uitgezonderd plaatselijk verkeer’, ik ga ervan uit dat de startplaats van een toerroute moet volstaan als ‘plaatselijk verkeer’. Buig je je over de kaart van het Antwerpse havengebied en Zeeland, dan snap je al snel dat het een complex geheel van waterkeringen, sluizen, dijken en kanalen is. En zo komt het dat je al na een handvol kilometer op een heel bijzondere weg terechtkomt.

De Westelijke Spuikanaalweg loopt op de oever van het gelijknamige kanaal; nog geen honderd meter verder loopt perfect evenwijdig aan dat eerste kanaal de Schelde-Rijnverbinding. Met de N659 als gids rij je richting het schiereiland Tholen bij wijze van spreken door het water: links en rechts van je ligt niks dan water, Mozes was er beslist jaloers op geweest. In mijn geval komt het water ook van boven en onder tegelijk, maar tijdens ons rondje over Tholen begint de lucht gelukkig stukje bij beetje op te klaren en maakt het motorrijdersoptimisme zich weer van me meester.

Uitdrukkingen als ‘ginds klaart het al op’ en ‘volgens Buienradar zou het over een halfuur droog moeten zijn’, je klampt je eraan vast als je tenen tegen mekaar aan plenzen en de eerste druppels regenwater via je ruggengraat afgedaald zijn tot je bilnaad om daar te verbroederen met het vocht dat via je kruis naar binnen is geklotst. Ook op het schiereilandje Sint-Philipsland maken we een rondje dat bijna de buitengrenzen van het lapje ingepolderde grond volgt. Heel vaak heb je een metershoge dijk links van je en weet je dat er aan de andere kant van die artificiële heuvel een massa water dreigt. Zet de motor eens aan de kant om zo’n dijk te beklimmen en je ontdekt al snel of je het uitzicht rustgevend dan wel beangstigend vindt.

Terwijl fotograaf Peter de Krammer uitzichttoren op de Sint-Philipsdam beklimt en uitkijkt over het indrukwekkende sluizencomplex, stroop ik het regenpak van me af. Hoewel er nog wat druppels vallen heb ik in mijn hoofd beslist dat het vanaf hier en nu droog wordt, een beslissing die vooral voortkomt uit mijn afkeer voor het opgesloten plastic gevoel van regenpakken. Mijn tactiek werkt want als we de Weg van de Buitenlandse Pers (jawel!) richting het Watersnoodmuseum indraaien, doet de zon zowaar een schuchtere poging om het grijs weg te vegen.

In de Grote Kreek tegenover het Watersnoodmuseum steekt een dak net boven het water uit. Ik snap de verwijzing naar de watersnoodramp van 1953 en alle huizen die toen onder water liepen, tegelijk vind ik het een vrij griezelige installatie. Het had wat mij betreft iets subtieler gekund.

Over de imposante Zeelandbrug zeilen we van Schouwen-Duiveland naar Noord-Beveland en rijden we ons hopeloos in een knoop op de kleine weggetjes richting Colijnsplaat en Kats. Recent zijn hier blijkbaar een aantal weggetjes afgesloten zodat we als kippen zonder kop in het rond rijden. De definitieve route laat die best wel leuke achterafbaantjes links liggen om over de N256 richting Goes te rijden. Vanaf Goes gaat het wel over kleine baantjes naar ’s Heerenhoek waar we de Westerscheldetunnel in duiken, zes kilometer verder komen we in Terneuzen weer letterlijk en figuurlijk boven water.

De route eindigt aan de Westsluis, die het Kanaal Gent-Terneuzen van de Westerschelde afsluit. Net op het moment dat we onze rit beëindigen glijdt de 238 meter lange Humbria Seaways van rederij DFDS door de sluis, op weg naar Göteborg. Doet me denken aan die keer dat ik me door een cargoschip in Göteborg liet afzetten om daar aan mijn motorreis te beginnen. Een prachtige reis, misschien geen slecht idee om die binnenkort nog eens over te doen…

Download de route

PRAKTISCH De route start bij grenspaal 269 aan de Grensweg in Rilland, het makkelijkst te bereiken via afrit 11 (Zandvliet) op de A12 in het Antwerpse havengebied. Via de N101 (Scheldelaan) rij je naar de Grensweg. Kom je vanuit Oost- of West-Vlaanderen, dan rij je via de Liefkeshoek toltunnel (7 euro per motor) het kortst naar de startplaats. De route zelf bevat geen onverhard en is meer een rustig genietersrondje omdat de snelheidsregels in Nederland vrij strikt zijn. Om aan het einde van de route terug in Vlaanderen te komen moet je door de Westerscheldetunnel waar eveneens tol wordt geheven (2,5 euro per motor). Vanaf eindpunt Terneuzen sta je in een halfuurtje in Gent waar je over de E34, de E17 en de E40 alle richtingen uit kunt.

Grenspaal 269 – Groot Buitenschoor Een mens zou denken dat een grenspaal een redelijk ‘vast’ gegeven is, maar dat is buiten de waard gerekend in een havengebied dat zich doorheen de eeuwen sterk ontwikkelde. En dat niet alleen op economisch gebied, maar ook op vlak van inpoldering. Lang verhaal kort: grenspaal 269 vind je doorheen de eeuwen op verschillende plaatsen in het havengebied en om de zaak nog wat ingewikkelder te maken is er een hele kliek grenspalen die nummer 269 dragen, maar dan aangevuld met een letter. Eind de jaren negentig werd grenspaal 269 verplaatst naar zijn huidige locatie.

Schelde-Rijn Kanaal Lijkt het Schelde-Rijn Kanaal in Rilland slechts een kanaaltje van twee keer niks, in werkelijkheid is het onderdeel van een 38 kilometer lange verbinding tussen de Schelde en het Volkerak van waar de binnenschepen verder kunnen varen naar de Maas en de Waal, die op haar beurt een vertakking is van de Rijn. Om maar te zeggen dat je als binnenschipper ook een beetje je weg moet kennen.

Krammer uitkijktoren 33 meter hoog is de uitkijktoren die sinds 1985 bij de Krammersluizen staat, sluizen die het zoete water van het Zoommeer scheiden van het zoute water van de Oosterschelde. Om te voorkomen dat bij het versluizen van een boot zoet en zout water gemengd geraakt, wordt het zoute water weggepompt naar een tijdelijke opslag. De vrij toegankelijke Krammer uitkijktoren werd in 2021 gerenoveerd en de metalen trapleuningen werden vervangen door 132 aluminium exemplaren die allemaal voorzien zijn van tekeningen van dieren. Opgelet: om de parking van de Krammer uitkijktoren te bereiken moet je de Philipsdam over de parallelweg nemen.

Watersnoodmuseum Het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk is ondergebracht in de vier caissons zoals die op 24 november 1953 in het gat in de dijk werden geplaatst. Die caissons zijn gigantische betonnen kisten die in Engeland gebouwd waren om tijdens de Tweede Wereldoorlog een haven mee te maken in Noord-Frankrijk. Het museum is elke dag open van 10 tot 17 uur en draait voornamelijk op vrijwilligers. Een ticket kost 13,50 euro.

Zeelandbrug Toen Koningin Juliana op 15 december 1965 de Zeelandbrug officieel opende, was dat met iets meer dan vijf kilometer de langste brug van Europa. De Zeelandbrug kwam in de plaats van de veerdienst tussen Zierikzee-Kats. Een eerste idee was om de verbinding tussen Schouwen-Duivenland en Midden-Zeeland te laten samenvallen met de stormvloedkering, maar omdat het niet duidelijk was wanneer de stormvloedkering er zou komen en omdat Nederland krap bij kas zat, besloot de provincie Zeeland de bouw van de Zeelandbrug zelf te financieren met tol. De Zeelandbrug werd eind 1965 in gebruik genomen, de stormvloedkering zou nog 22 jaar op zich laten wachten.

Westerscheldetunnel Net als de Zeelandbrug vervangt ook de Westerscheldetunnel een veerdienst en wel die tussen Vlissingen en Breskens (enkel nog voor fietsers en voetgangers) enerzijds en die tussen Kruiningen en Perkpolder anderzijds. De toltunnel is 6,6 kilometer lang en bestaat uit twee buizen (de Oostbuis en de Westbuis) die elk twee rijstroken herbergen. Op zijn diepste punt loopt de tunnel zestig meter onder de Westerschelde.

Terneuzen Ik bespaar je de geschiedenis van Terneuzen want in de loop van de eeuwen veranderde de havenstad meermaals van naam (Ter Nose, Ter Nessen…) en gezien de strategische ligging aan de toegang naar de haven van Gent werd er stevig om Terneuzen gebikkeld. Wil je na de motorrit de benen strekken, dan kies je ofwel voor de binnenstad ofwel voor de Westerscheldedijk om een wandeling te maken.

Tekst en route Bart De Schampheleire • Fotografie Peter Naessens