Hoe maakt u het: S100

Toegegeven, in de lessen chemie hield ik mij destijds meer bezig met ventjes tekenen en mussen tellen dan met de tabel van Mendelejev uit het hoofd leren, al die verbindingen en het geklooi met bunsenbranders was me iets te steriel.

Het is dan ook met licht klamme handjes dat ik de deur van Dr. Wack in Ingolstadt openduw, want hier worden de motorspecifieke onderhoudsproducten van S100 ontwikkeld en geproduceerd. Chemie van de bovenste plank, benieuwd of het mij dit keer wel zal kunnen boeien…

“Tja, de puur technische kant van de zaak, daar zullen we snel klaar mee zijn; het productieproces op zich is vrij eenvoudig. De grondstoffen komen bij ons binnen, hetzij in vloeibare vorm, hetzij als poeder. Die grondstoffen brengen we in de juiste verhoudingen samen in een grote mengketel waarvan we er twee hebben: in de grote past vier ton materiaal, in de kleine twee ton. Afhankelijk van het recept wordt er dan één tot drie uur gemengd. De ene keer kan dat gewoon bij kamertemperatuur; terwijl het mengsel in sommige andere gevallen wordt opgewarmd, bijvoorbeeld om het poeder er goed doorheen te kunnen roeren. Nadat er een staal genomen is om de kwaliteit van het product te controleren, kan het afvullen in flacons of spuitbussen gebeuren. Waarna we de menginstallatie spoelen en dat spoelwater opvangen en stockeren om te gebruiken als basismateriaal van een volgende batch van hetzelfde product”, sprint Stefan Wind meteen na de lunchpauze als een hazewind door de productiehallen.

Daarmee zou de kous al helemaal af kunnen zijn, maar dat is uiteraard buiten de waard gerekend. Want hoewel de eigenlijke productie van onderhoudsmiddelen bijzonder weinig om het lijf heeft, gaat aan de productie van een nieuw product een maandenlange voorbereiding vooraf. En laat dat net het interessantste van de zaak zijn.

Even terugspoelen naar de ochtend, toen Stefan Wind en Denis Vogel met verwelkomden in de vergaderzaal van Dr. Wack in Audi-town Ingolstadt. Wind heeft de leiding bij Dr. Wack over alles wat consumentenproducten aangaat, Vogel is verkoopassistent op de exportafdeling. Stel je een weinig geïnspireerd, eerder koel bouwwerk in een strakke zakelijke stijl uit de jaren tachtig voor. Typisch Duits en typisch chemie: weinig tierelantijntjes, alles in functie van de wetenschap en het zakendoen. Wind laat alle zakelijkheid echter meteen vallen, vervangt de ‘Sie’ door het amicale ‘du’ en daarmee is de toon gezet.

Dat mijn kale knikker blinkt in de ochtendzon is een mooi bruggetje naar de oprichting van Dr. Wack Chemie GmbH. “Oskar Kurt Wack werkte bij Proctor & Gamble en ontwikkelde mee aan het Mr. Proper reinigingsproduct voor huishoudelijk gebruik. Hij wou evenwel op eigen benen staan, trok de deur van Proctor & Gamble achter zich dicht en begon in 1975 zijn eigen bedrijf dat zich zou focussen op de ontwikkeling van reinigings- en onderhoudsmiddelen. Om zijn producten aan de man te brengen, kocht hij een tweedehands BMW waarvan de lichtmetalen velgen zo vervuild waren dat de verkoper ze niet meer proper kreeg. Dr. Wack kreeg daar het idee om een velgenreiniger te ontwikkelen en stelde zich vanaf dat moment een heel duidelijk doel dat we nog steeds volgen: wij ontwikkelen producten die nog niet bestaan of waarvan we weten dat we beter kunnen dan wat er momenteel op de markt is”, verduidelijkt Stefan Wind.

Van bij het begin deelde Oskar Kurt Wack zijn bedrijf op in twee entiteiten: enerzijds een afdeling die zich concentreert op hoogtechnologische reinigingssystemen voor industriële toepassingen, anderzijds een tak waar producten voor de gewone consument worden ontwikkeld. De industriële tak opereert onder de bedrijfsnaam Zestron en biedt diensten aan waar je als niet-ingenieur geen fluit van begrijpt. Het gaat onder andere over de reiniging van apparatuur waarmee elektronische moederborden en dergelijke worden gebouwd, dat soort hoogtechnologische abracadabra.

“Toch is de opdeling van ons bedrijf in die twee takken heel belangrijk. Enerzijds omdat ze mekaar economisch in balans houden, als het op de consumentenmarkt wat lastiger loopt hebben we onze inkomsten uit onze industriële tak en vice versa. Maar ook omdat we bij het onderzoeks- en ontwikkelingswerk in de industriële tak soms kennis opdoen die ook voor de ontwikkeling van consumentenproducten nuttig kan zijn”, weet Wind.

Toen de twee zonen van Oskar Kurt Wack aan het motorcrossen gingen, merkte de man dat crossmotoren verdomd moeilijk zijn om schoon te maken omdat de vervuiling – een mix van aarde met olie en wat nog meer – zo complex is. “Dr. Wack merkte dat de meeste motorcrossers oplosmiddelen gebruikten om hun motoren schoon te maken, maar veel van die producten waren te agressief en tastten het plastic van de motoren aan. In 1980 ontwikkelde Dr. Wack de eerste motorreiniger op waterbasis en gaf hij de lijn onderhoudsmiddelen voor motoren de naam S100. Die merknaam leest als een wetenschappelijke afkorting en heeft als doel om onze vakkennis extra in de verf te zetten”, vult Denis Vogel aan.

Wereldwijd stelt Dr. Wack 380 mensen te werk waarvan iets meer dan tweehonderd in Ingolstadt, de anderen verdienen hun boterham in kantoren in Amerika, Japan, Zuid-Korea, China, Taiwan en Maleisië. Naast motoronderhoudsproducten onder de merknaam S100 heeft Dr. Wack ook een ruim aanbod voor fietsers en autoliefhebbers. Meer dan een vijfde van het personeel dat in Ingolstadt voor Dr. Wack werkt zijn onderzoekers. En als die aan een nieuw product beginnen, volgen ze daarvoor een strak afgelijnd stappenplan.

Stefan Wind legt uit: “Alles begint met de marktanalyse, of simpelweg de vraag: wat verwacht de motorrijder van dit product? Dat leidt soms tot verrassende informatie. Toen we aan de ontwikkeling van onze motorreiniger begonnen, hadden we niet verwacht dat de helft van de motorrijders zijn motor nog gewoon met emmer en spons wast en de andere helft voor een speciaal product kiest waarmee je de motor inspuit. Eens je op een rij hebt wat de klant van het product verwacht, giet je dat in een lastenboek voor de productontwikkelaars die op hun beurt aan de slag gaan met recepten. Sommige producten zijn vrij eenvoudig te maken en bevatten slechts drie bestanddelen, gemiddeld moet je rekenen dat een product uit een twintigtal onderdelen bestaat waarvan de hoeveelheden in het mengsel uiteraard belangrijk zijn. Reken op ongeveer een half jaar om een goed recept te maken; maar dan zijn we er nog niet, want dan moet het product nog op een hele reeks materialen getest worden. Je wil immers niet dat een onderhoudsmiddel bijvoorbeeld kunststof of metaal aantast.”

“Is ook die horde genomen, dan volgt de zogeheten stabiliteitstest. We bewaren het product ongeveer drie maanden in de verpakking die we daarvoor voorzien hebben om te kijken of het product de verpakking niet aantast, en om na te gaan of het product in drie maanden tijd zijn eigenschappen niet verliest of verandert. Voor het product op de markt komt versturen we het in de verpakking naar een nepklant die het gewoon retour stuurt. Als het product weer bij ons binnenkomt kunnen we aan de staat van de verpakking al zien of de flacon heel gebleven is en alle etiketten er nog op zitten”, overloopt Wind de procedure.

Tussen het eerste idee en een afgewerkt product liggen minstens negen maanden, en dan is de kans reëel dat de ontwikkelaars hun huiswerk al snel opnieuw moeten maken. “Een recept gaat inderdaad niet zo lang mee. Omdat de concurrentie niet stilzit en zijn producten beter maakt. Omdat milieuregels strenger worden en we sommige ingrediënten niet meer mogen gebruiken. Wat problematisch kan zijn omdat de beschikbare alternatieven niet altijd even performant zijn. Nog een reden waarom recepten niet lang meegaan is dat ook motoren aangepast worden. Zo zien we bijvoorbeeld dat de kwaliteit van het chroom de jongste jaren sterk achteruit is gegaan, daar moeten we onze producten aan aanpassen.”

In het labo zwaait Luca Wauschek de plak. Hij houdt zich niet alleen met de ontwikkeling van nieuwe recepten bezig, maar besteedt ook veel aandacht aan het testwerk van S100 producten en producten van de concurrentie. Als je als bedrijfsdoel hebt om producten te maken die beter zijn dan die van de concurrentie, dan moet je uiteraard op een objectieve manier testen en daar een scorekaart van maken. Luca heeft twee vergelijkende producttests voor mij klaargezet: één van motorreiniger en één van kettingspray.

“Twee stukjes metaal hebben we met vuil bewerkt, dat is trouwens vuil dat je gewoon kunt inkopen bij gespecialiseerde bedrijven die dat maken. Dit testvuil bestaat uit een mix van kettingolie, stof dat op de weg ligt en stof dat vrijkomt bij het remmen. We dippen de stukjes metaal elk in een potje motorreiniger, zetten het stukje metaal rechtop – omdat je motor nu eenmaal rechtop staat als je het product aanbrengt – en laten het vijf minuten inwerken. Daarna afspoelen onder een waterstraal en het verschil bekijken. Voorlopig evalueren we de verschillen enkel nog visueel, in de toekomst gaan we dat ook meten”, legt Wauschek uit.

Het lijkt een beetje op de stokoude reclame van wasmiddel met de lange rij schone borden en de korte rij, maar zelfs de vrij eenvoudig opgezette vergelijkingstests kunnen de verschillen tussen twee producten visualiseren. “We hebben een kunststof plank die we rechtop zetten. We spuiten bovenaan op de plank wat product van de twee soorten motorreinigers en kijken dan welke het langst blijft kleven en welke het snelst naar beneden loopt. Onze motorreiniger is meer gel-achtig van structuur, terwijl het product van de concurrent heel vloeibaar is. Dat spul druipt zo snel van je motor dat het amper de tijd heeft om het vuil los te weken”, toont de onderzoeker.

Dat je met de flacon S100 motorreiniger ook ondersteboven kunt spuiten heeft twee voordelen: je krijgt er de laatste druppel product mee uit de flacon én je kan de onderkant van je motor inspuiten. Om dat mogelijk te maken zit in de kop van de verstuiver een soort balletje zoals je dat ook in een snorkel vindt waarmee je onder water kunt zwemmen. De test van de kettingspray is ingewikkelder van opzet: nadat een metalen rolletje met kettingolie is ingespoten, mag het product tien minuten rusten om de solventen te laten verdampen.

Daarna wordt een andere metalen rol gedurende dertig seconden met een druk van 400 Nm tegen de grotere rol aan geduwd. Door de warmte en de weerstand te meten kan je gemakkelijk afleiden welk smeermiddel de beste eigenschappen heeft. De verschillen zijn opmerkelijk. “S100 was trouwens het eerste merk dat met witte kettingspray op de markt kwam. Dat heeft als grote voordelen dat je gemakkelijk ziet welk deel van de ketting je al ingeolied hebt en naderhand zie je ook in één oogopslag welk deel van de ketting alweer vervuild is”, voegt Wind toe.

Na de rondleiding in Ingolstadt neemt Stefan Wind me nog mee naar Baar-Ebenhausen, een klein kwartier verderop, waar Dr. Weck een indrukwekkende nieuwe fabriek bouwt. “In Ingolstadt hebben we twee menginstallaties, eentje van twee en eentje van vier ton. In de nieuwe fabriek staan vijf mixers van elk vijf ton. Alle grondstoffen slaan we op in veertien tanks van dertig ton elk. We bouwen hier twee productielijnen met nog ruimte voor twee bijkomende. De voorbije tien jaar groeide het bedrijf heel snel en die lijn kunnen we hier straks doortrekken. Dit is niet Dr. Wack 2.0, maar Dr. Wack 4.0”, besluit Stefan Wind met een heel brede smile.

Meer info: www.s100.nl

Tekst en fotografie Bart De Schampheleire