Influencers

Ik zit met groeiende irritatie te kijken naar het fenomeen ‘influencers’. Dat zijn die luitjes die iets betekenen op social media, omdat ze zich behoorlijk hebben bekwaamd in het nemen van selfies met de juiste filter. Zodoende hebben ze een paar duizend volgers of likes weten te verzamelen en zijn daarom belangrijk genoeg om als digitale sandwichmannen, want dat zijn het, ingezet te worden door bedrijven die iets veil hebben. Sommigen worden miljoenen betaald om een paar schoenen te dragen en dat af en toe ‘achteloos’ in beeld te brengen op hun Instagram-account. En zodoende hun volgers aan te zetten dat ook te doen. Daar bestaat een naam voor en dat is ‘sluikreclame,’ want volgens de geldende regels zou elke vorm van reclame ook duidelijk als reclame omschreven moeten worden. De onderliggende frustratie is dat ik doorgaans nogal slecht reageer op beïnvloeding. Zelfs in die mate dat het lieftallige van m’n dochter die een K3-dansje uitvoert ondergesneeuwd raakt door de aversie die ik voel voor de volksverlakkerij genaamd Studio 100, om er even een ‘Johan Anthierens-woord’ tegenaan te gooien. Johan Anthierens, voor de jongere lezers, was een journalist/columnist/satiricus die ooit in een praatprogramma Vader Abraham, de bedenker van ‘Het Smurfenlied’, zo hard de mantel uitveegde dat de man het spontaan op een lopen zette. De beelden staan trouwens op YouTube, mocht je in tijden van ‘Gert Late Night’ willen zien hoe het er in de talkshows van de jaren 80 aan toe ging. Maar ik wijk af.

De laatste tijd zie ik ook steeds meer influencers verschijnen op motorpresentaties. Dat je een motorrijdende, voormalige topschaatser met veel Instagram-volgers op je motoren zet en foto’s op Instagram in ruil wil, tot daaraan toe. Je wil je product in beeld krijgen en als daar dan een of andere internetsensatie wat positief tegenaan loopt te schurken, dan zal het wel ergens goed voor zijn. Dat snap ik. Maar hoeveel van de pakweg 100.000 Instagrammers volgen een voormalig topschaatser vanwege het feit dat hij motorrijdt? En hoeveel daarvan zijn er geïnteresseerd in zijn oordeel over een bepaalde motor? Dat die influencers tegenwoordig ook aanschuiven op motorpresentaties – tot nader order nog steeds ‘perspresentaties’ waar de plaatsen altijd schaars zijn, zeker voor de Lage Landen – kan ik moeilijk verkroppen. Omdat influencers op die manier ernstiger worden genomen dan ze in mijn ogen verdienen. Het is sluikreclamemakers tussen een verzameling journalisten smokkelen en hopen dat het niet opvalt. Of net wel, natuurlijk. Als een voormalig topschaatser op een presentatie van nieuwe klapschaatsen komt vertellen of die dingen een beetje over het ijs glijden en wat minder goed klunen: top. Zeker als hij er door de producent niet voor betaald wordt. Maar dat die influencers een zeker journalistiek belang krijgen, in tijden waarin journalistiek die ook maar het minste beetje kritisch uit de hoek komt op elke manier wordt gemuilkorfd, is drie bruggen te ver in mijn boekje. Wat ook uw boekje is, in dit geval. Er is een tijd en plaats voor alles.

Dat je influencers je product laat aanprijzen, daar kan ik niks op tegen hebben. Ik snap dat, marketingtechnisch. Maar ga ze ook niet belangrijker vinden dan ze zijn. Waarmee ik, voor de goede orde, mezelf niet als ‘belangrijk’ wil omschrijven, maar m’n beroep wel. Als gediplomeerd journalist die twee dagen aan een verhaal werkt met vijftien jaar aan opgebouwd referentiekader in het achterhoofd (en die niet betaald wordt door de producent), zie je de ‘métier’ van influencer met lede ogen aan. En al helemaal als diens dagtaak bestaat uit twee foto’s te nemen en verder wat liggen bronzeren bij het zwembad. En er wellicht nog voor betaald wordt ook. Volgens de geldende regels zou elke reclameboodschap van een influencer nu voorzien moeten worden van de hastag #reclame. Wat is het volgende? Bij elk onafhankelijk stuk #journalistiek te vermelden? Johan Anthierens zou het met lede ogen én scherpe pen hebben aangezien. Toen Vader Abraham werd aangekondigd in z’n programma vroeg Anthierens’ co-presentatrice aan Vader Abraham om zich even voor te stellen, voor de mensen die hem niet kenden. “Ik benijd die mensen”, gooide Anthierens er vlot tussen. Wel, ik benijd de in 2000 overleden Anthierens dat hij nooit het fenomeen ‘influencers’ heeft moeten trotseren…

Pieter Ryckaert, pieter@motorrijder.be